MKNS tim Maketa sovjetskog lovačkog aviona Jak-9D, proizvođača Zvezda, je novo i pravo osveženje na maketarskom tržištu zaljubljenika u razmeru 1/72 tj. u „pravoj muškoj razmeri“. Ova maketa sadrži ukupno 57 plastičnih delova od kojih su dva izlivena u prozirnoj plastici. Ostatak delova izliven je u sivoj, mekanoj i lakoj za obradu plastici. Delovi su raspoređeni na ukupno tri rama. Dva veća u sivoj i jedan omanji u prozirnoj plastici. Maketa je na kutiji označena žigom „moja prva maketa“ i spada u red maketa namenjenih mlađoj populaciji koja tek otkriva čari maketarstva a cilj je privući je ovom hobiju što jednostavnijom i manje zahtevnom procedurom sastavljanja. Kao na primer bez upotrebe lepka. Dakle, ovu maketu, kao i još nekoliko prethodnih iz iste edicije (Bf-109 F2, Jak-3, FW-190 A4, Hawker Hurricane IIc), moguće je u potpunosti sastaviti bez upotrebe lepka što rad na maketi čini manje stresnim i zahtevnim poduhvatom. I pored toga što je ova maketa koncipirana tako da može da se u celosti sastavi bez upotrebe lepka i što je prevashodno namenjena početnicima i mlađim maketarima, ona po svom kvalitetu i detaljima nipošto ne zaostaje za „ozbiljnijim“ maketama. Samim tim je ujedno namenjena i onim zahtevnijim maketarima koji iza sebe već imaju poduži niz godina maketarskog staža i iskustva. Kvalitet delova i detalja je na sasvim zavidnom nivou. Svi delovi su lepo i kvalitetno izliveni, bez tragova oštećenja, veoma lako se međusobno uklapaju u celinu i na kraju daju jedan veoma lep rezultat u vidu gotove makete. Pošto se maketa može sastaviti bez lepljenja, poznatom klik-klak metodom međusobnog spajanja delova, to je i sam rasklop makete prilagođen takvoj tehnici sastavljanja. Zato neka vas ne bune pojedini delovi čudnog izgleda i oblika (delovi br. A22, A31 i A35) jer su oni namenjeni upravo ovakvom načinu sastavljanja makete, služe kako bi se pojedini delovi mogli uklopiti bez upotrebe lepka i kako se gotova maketa ne bi raspala na svoje sastavne delove. Bez obzira što se delovi ove makete ne moraju lepiti, maketa je po završenom sastavljanju veoma solidna i prilično čvrsta koliko i maketa sastavljena klasičnim lepljenjem. Jedno od boljih rešenja na ovoj maketi jesu uvodnici vazduha za karburator koji se nalaze u korenu oba krila. Uvodnici su dati kao zasebni delovi (B3 i B13) koji se jednostavno umetnu u krila pri čemu zadržavaju oblik otvora za razliku od onih maketa na kojim su takvi uvodnici integralno izliveni sa polutkama krila pri čemu je svaki uvodnik podeljen po svojoj dužini na dva dela. Maketa se može sastaviti u varijanti sa izvučenim stajnim trapom kao i u varijanti sa uvučenim stajnim trapom. Za varijantu makete sa uvučenim stajnim trapom ponuđeni su delovi (B6, B11 i A30) koji predstavljaju zatvorene poklopce glavnog stajnog trapa i repnog točka. U ovoj varijanti makete iskoristićemo i trodelnu figuricu pilota koju ćemo postaviti u kabinu aviona. Maketu sa uvučenim stajnim trapom možemo postaviti na stalak za koji se sa unutrašnje strane donje polutke krila nalazi marker koji ćemo izbušiti skalpelom. Prozirni delovi su kristalno čisti, jasni i kvalitetno izliveni. Dobijamo trodelni poklopac kabine izliven u jednom komadu (vetrobran, zadnji fiksni deo i srednji klizni poklopac) tako da ne postoji mogućnost njegovog postavljanja u otvoreni položaj. Drugi prozirni deo koji dobijamo u kompletu makete je zaštitna ploča od pancirnog stakla koja služi za zaštitu pilota prilikom neprijateljskog napada sa repa. Dekali, bojenje i označavanje Dekali koji se dobijaju u kompletu sa delovima makete kvalitetno su urađeni i odštampani. Dekali su odštampani u registru što znači da ni jedna boja nije „pobegla“ tj. da štampa nije pomerena kako se to u maketarskom žargonu kaže. Boje su čiste i žive. Pored oznaka nacionalne pripadnosti za jedan avion, na listu dekala dobijamo i tri različite verzije označavanja. 1. Jak-9D, pilot Marcel Lefebvre, eskadrila Normandija Njemen, druga polovina 1943. 2. Jak-9D, pilot Mihail Ivanovič Grib, 6. Gardijski lovački puk Crnomorske flote, Krim 1944. 3. Jak-9D, pilot Nikolaj Fjodorovič Denčik, 64. Gardijski lovački puk, Pribaltički front, zima 1943-44. Na listu dekala nalaze se još i eksploatacione oznake i natpisi zajednički za sve tri šeme bojenja i označavanja a njihovo postavljanje je dato na diagramu koji se nalazi na uputstvu za sastavljenje makete. Šeme bojenja i označavanja date su na zasebnom listu koji je odštampan u koloru. Data je uporedna tabela za Zvezda i Tamiya farbe. Uputstvo za sastavljanje je jednostavo urađeno i svi koraci jasno prikazani. Pored objašnjenja gde koji deo makete postaviti, objašnjeno je i bojenje pojedinačnih sitnijih delova kabinskog prostora, stajnog trapa, pilota… Zaključak Iako malih dimenzija i razmere, maketa je prilično detaljno i tačno urađena zbog čega je preporučujemo maketarima svih uzrasta. Kako onim manje, tako i onim veoma iskusnim maketarima koji će dodatnim istraživanjem i radom na njoj izvući sav maksimum kako bi na kraju dobili veoma lepu i vernu minijaturu ovog značajnog sovjetskog lovca. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… SMCNS team Model of Soviet fighter plane Jak-9D, from company Zvezda is a new and welcomed model in 1/72 scale. Scale for real men. This model contains 57 parts in total, out of which two are transparent. The rest of the parts is in grey, soft plastic, Parts are distributed over three trees, two grey and one transparent. The box is marked with a seal “My first model” and it is a model targeted at younger audience, which is just entering the hobby. The goal is to attract them to the hobby with as much simplified assembly as possible, i.e. assembly without glue. Therefore, this model, as well as a few of them from the same series (BF-109 F2, Jak-3, FW-190 A4, Hawker Hurricane IIc) can be assembled completely without glue, which makes the build process less stressful and demanding. Besides being the beginner no-glue model designed for younger modelers, this model by its detail and quality is by no means beginner. Therefore it is also targeted to the more demanding audiences, who have serious modeling experience under their belt. The quality of parts and detailing is very high. All the parts are nicely and cleanly casted, with no flash or sink marks, they fit snuggly and provide a rather nice model as a result. Since the model can be assembled without glue, using click-clack method, the part breakdown is engineered with that in mind. So one should not be confused with parts of weird shape (such as A22, A31 and A35), since they are meant for just this way of assembly, to prevent model from falling apart. Albeit no glue is used the model itself is sturdy as much as a model with glue upon its completion. One of the better engineering solutions on this model are the air intakes for carburettor which are located at the base of each wing. Intakes are given as separate parts (B3 and B13) which are simply inserted into wings. These intakes keep their shape compared to the ones casted together with the wing halves, where each intake is split along on two parts. The model can be assembled with landing gear out and in. The variant with landing gear retracted has parts (B6, B11 and A30), which represent closed wheel bay doors. In this model variant the three-piece figure of the pilot is meant to be used in the cockpit. This variant of the model can be attached to a stand, and the attachment point is marked on the inside of lower fuselage half, where it needs to be drilled with tools. Transparent parts are clean, crisp and of good quality. Canopy is casted as one piece, so there is no possibility to leave the model with open canopy. Second transparent piece is an armour plate designed for pilot protection during attacks from back hemisphere. Decals, painting and marking Decals that come in the kit are of good quality and printed nicely. They are within the register, which means the colors are nicely aligned and without leaks. Colors are very lively and vibrant. Besides national markings for a single plane, there are three different versions of unit markings. 1. Jak-9D, pilot Marcel Lefebvre, 1st separate regiment Normandy-Niemen, second half of 1943. 2. Jak-9D, pilot Mikhail Ivanovich Grib, 6th Guards Regiment IAP of the Black Sea Fleet Air Force, Crimea 1944. 3. Jak-9D, pilot Nikolai Fyodorovich Denchik, 64th Guards Regiment IAP, Pribaltic front, winter 1943-44. On the decal sheet there are exploitation markings and stencils for all three paint schemes and their placing is given on a diagram in instruction sheet. Paint schemes and marking instructions are on the separate colored paper, and also the table with paint codes from Tamiya and Zvezda. Instruction sheet is rather simple with easy-to-follow, accurate steps. Besides them there are explanations for part placing and painting various bits and pieces in cockpit, wheel bay, etc. Conclusion Although small in dimensions and scale, the model is rather detailed and correct, due to which we recommend it to the modelers of all age and experience. The experienced ones can, with additional investigative work, take this model to its maximum, making it the model that deserves representing one of the significant fighters of Soviet WWII air force.